در بسياري از موارد، گرفتاري‌هاي دنيوي و مصائبي که براي انسان پديد مي‌آيد و گره‌های کوری که در زندگی ایجاد می‌شود و هیچ کس قادر به باز کردن آن گره‌ها نیست، ناشي از گناهاني است که خود انسان و يا اطرافيان و نزديکان مرتکب شده‌اند.

توبه، قادر است گرفتاري و سختي زندگي را برطرف سازد و يک زندگي راحت و آسوده، جانشين زندگي مصيبت‌بار قبلي کند.

وقوع بلاياي طبيعي نظير سيل، زلزله و خشک‌سالي، علاوه بر عوامل طبيعي، از گناهان مردم نيز نشأت مي‌گيرد:

>ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذيقَهُمْ بَعْضَ الَّذي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ<[1]

تباهى در خشكى و دريا به سبب كرده‏هاى مردمان پديدار شد تا [خداوند جزاى‏] برخى از آنچه كرده‏اند به آنها بچشاند، باشد كه باز گردند.  

توبه و بازگشت به سوي خداوند تعالي، از وقوع بلاهاي طبيعي و حوادث غير مترقّبه جلوگيري مي‌کند يا دست کم از اثرات سوء آن مي‌کاهد.

عدم بارش باران رحمت الهي، بلاي بزرگي است که خطرات و خسارات فراواني به جامعة انساني و نيز به ساير جانداران و ديگر بخش‌هاي‌ طبيعت، تحميل‌ مي‌کند، ولي توبه از عواملي است که موجب نزول باران رحمت مي‌گردد. قرآن‌کريم به‌صراحت بيان مي‌دارد‌ که اگر مردم توبه کنند، خداوند ‌متعال، باران فراواني‌ بر سر آنان نازل مي‌فرمايد:

>اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراًْ^[2]<

از پروردگارتان آمرزش بخواهيد، سپس، به سوى او بازگرديد، تا ابر و باران را بر شما ريزان فرستد.

بيماري‌هاي ناعلاج، مرگ‌هاي ناگهاني و گرفتاري‌هايي از اين قبيل، در اثر گناه و معصيت پديد مي‌آيند و با توبه و انابه، رفع خواهند شد.

در روايت تکان دهنده‌اي حضرت امام رضا% تصريح فرموده‌اند که گناهان تازه، بلاهاي نو و تازه را پديد مي‌آورند:

«كُلَّمَا أَحْدَثَ االْعِبَادُ مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ يَكُونُوا يَعْمَلُونَ أَحْدَثَ اللَّهُ لَهُمْ مِنَ الْبَلَاءِ مَا لَمْ يَكُونُوا يَعْرِفُونَ»^[3]

هرگاه بندگان گناهان تازه‌اي را كه سابقه نداشته انجام دهند(ايجاد كنند)، خدا براى آنها بلاهايي را كه سابقه نداشته ايجاد مي‌كند.

مردى خدمت حضرت امام حسن مجتبى% آمد و از قحطى و گرانى به آن حضرت شكايت نمود؛ حضرت به او فرمودند: از خدا طلب آمرزش كن. ديگرى آمد و به آن حضرت از تهى‌دستى شكايت كرد، به او هم فرمودند: از خداوند طلب آمرزش نما. مرد ديگرى آمد و به امام عرض كرد: از خدا بخواهيد و دعا كنيد كه خداوند پسرى به من لطف فرمايد، به او هم فرمودند: استغفار کن. راوي مي‌گويد: ما که در آن جلسه شاهد قضايا بوديم، به امام حسن% گفتيم: چند نفر خدمت شما آمدند و از گرفتاري‌هاى گوناگون شكايت داشتند و تقاضاى ايشان مختلف بود، ولي شما همة آنان را به استغفار و طلب آمرزش امر فرموديد؟! حضرت در پاسخ آنان فرمودند: من اين را از پيش خود نگفتم و همانا در اين‌باره از فرمودة خداوند پند گرفتم و استفاده نمودم كه فرموده است: >اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ إِنَّهُ كاَنَ غَفَّارًا، يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكمُ مِّدْرَارًا، وَ يُمْدِدْكمُ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِينَ وَ يجَْعَل لَّكمُ‏ْ جَنَّاتٍ وَ يجَْعَل لَّكمُ‏ْ أَنهَْارًا[4][5]<

آثار گناه آدمي، آتيۀ فرزندان او را نيز تغيير مي‌دهد. به تجربه اثبات شده است که سرنوشت شومي در انتظار فرزندان شخص گناهکار و حتّي افراد بعدي از نسل اوست.

بنابراين اگر کسي نگران آيندۀ فرزندان و نسل آیندۀ خويش است، بايد از گناهان گذشته توبه کند و اثر منفي گناه خود را در آيندۀ فرزندان نابود نمايد.

>اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ ... يَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلى‏ قُوَّتِكُمْ<[6]

از پروردگارتان آمرزش بخواهيد، سپس، به سوى او بازگرديد، تا ... نيرويى بر نيروى (جانى و مالى) شما بيفزايد.

البته بايد توجّه داشت که الزاماً هرکسي يا هر جامعه‌اي که مبتلا به مصيبتي باشد، گناه‌کار نيست و نزول بلا، دلايل ديگري از جمله آزمايش الهي نيز دارد. ولي در هر صورت، توبه، رافع گرفتاري‌ها و مانع بلايا و مصائب است.